Sherlock en Luther naast elkaar

Het idee

• De moderne Sherlock is bedacht door Steven Moffat en Mark Gatiss. Voor de opnames van de Doctor Who zaten ze vaak in de trein op weg Cardiff. Tijdens deze gezamenlijke reizen ontstond het idee om de Sherlock Holmes van Sir Arthur Conan Doyle naar de 21ste eeuw te brengen. Beide schrijvers waren van kinds af aan al geobsedeerd door de verhalen vanwege "De kunst van het deduceren en de vriendschap tussen Sherlock Holmes en John Watson", zoals Mark Gattiss die omschreef in een interview. Sherlock is volgens de makers gebaseerd op de gedachte dat Holmes’ geniale speurwerk in de recentere verfilmingen steeds vaker in de schaduw stond van de Victoriaanse aankleding, de bijbehorende omgangsvormen en de schilderachtige locaties. "Terwijl er niets Victoriaans is aan het werk van Conan Doyle", beaamde Mark Gatiss in een BBC-interview. "Het gaat niet over de Victoriaanse tijd, maar over vriendschap en misdaad en avonturen, dus waarom zou je dat dan niet naar het heden kunnen verplaatsen?"
  Elke aflevering van de serie is (losjes) gebaseerd op één (of meerdere) van de originele verhalen van Doyle, maar dan wel aangepast aan de huidige tijd. Zo werd de standbeelden van Napoleon uit "The Adventure of the six Napoleons" in de serie beelden van prime minister Margaret Thatcher in "The six Thatchers".
• Luther is een creatie van Neil Cross. Cross gaf in een blog aan dat Luther ontstond uit de gedachte om twee genres samen te voegen. Een ongeïnteresseerde maar geniale detective zoals Sherlock Holmes die gecombineerd wordt met een emotionele complexiteit en dubbele moraal die je meer ziet bij figuren in psychologische trillers. In dezelfde blog schreef Cross dat het "format" van Luther gebaseerd is op het format "howcatchem" dat ook in de televisie-serie Columbo gebruikt werd. Howcatchem is een vertelstijl waarbij we eerst de dader zijn misdrijf zien plegen en vervolgens zien hoe de misdaad wordt opgelost. Groot verschil tussen Luther en Columbo is dat Luther in de meeste gevallen persoonlijk betrokken raakt bij het oplossen van de misdaden.

De hoofdpersonen

• 

  William Sherlock Scott Holmes

  Benedict Cumberbatch (1976) speelt de rol van Sherlock Holmes. Hij beschrijft Holmes in de serie als "de enige raadgevende rechercheur in de wereld". Hij helpt Scotland Yard wanneer ze zich geen raad meer weten met (voornamelijk) moordzaken, maar ook andere kloppen bij hem aan op raadsel opgelost te krijgen. Daarmee is Holmes in tegenstelling tot Luther geen politieagent, maar meer een privédetective. Zijn grootste gave is het razendsnel beredeneren van feiten op basis van kleine details. Hij beschrijft zichzelf als een "hoog begaafde sociopaat". Anderen zien hem meer als een psychopaat of iemand die leidt aan het syndroom van Asperger. Dit uit zich door asociaal gedrag en weinig inlevingsvermogen bij andere mensen. In ieder geval gaat de ratio bij Sherlock altijd voor en daardoor is er weinig plaats voor emotie.
  Sherlock heeft een eigen website waarop hij zichzelf aanprijst, maar mensen ook direct waarschuwt dat hij alleen zaken in behandeling neemt die (voor hem) interessant zijn.
• 

  DCI John Luther

  Idris Elba (1972) speelt de rol van DCI (Detective Chief Inspector) John Luther. Luther werkt op de afdeling voor zware moordzaken bij de Metropolitan Police Service in Londen. Hij staat bekend als toegewijd en iemand die op onorthodoxe wijze zaken oplost. De lugubere zaken die Luther heeft gedaan hebben echter wel zijn sporen achter gelaten en daardoor is hij er moeilijk voor zijn omgeving. Zoals Idris Elba het in een interview omschreef is Luther iemand die in eerste instantie bij een moordzaak denkt: "wacht maar tot ik hem in mijn handen heb", maar zich vervolgens realiseert dat hij politieagent is. Maar wanneer hij dan uiteindelijk de dader in zijn handen heeft dan vergeet hij protocol en kan hij net zo meedogenloos zijn als de dader. In tegenstelling tot Sherlock heeft Luther niet veel op met moderne techniek. Hij gebruikt bijvoorbeeld geen smartphone, maar een traditionele compacte mobiele telefoon die je moet uitschuiven om te kunnen bellen.

De partners

• 

  Dr. John Hamish Watson

  Martin Freeman (1971) speelt de rol van John Watson, de beste vriend van Sherlock Holmes. Hij is in veel dingen tegenovergesteld aan Sherlock. Hij is vriendelijk, meelevend, geduldig en menselijk. Voordat John in contact kwam met Sherlock diende hij in Afghanistan als arts. Hierbij liep hij een verwonding op aan zijn schouder en verschillende trauma's zoals een trekkend been, een trillende hand en PTSS, maar bovenal heeft John een behoefte aan spanning in zijn leven. En dat vind hij bij Sherlock Holmes.
  John is getrouwd met Mary, een voormalige spion, gespeeld door Amanda Abbington (1974). In het echt vormen Martin Freeman en Amanda Abbington ook een echtpaar.
  John hield in het verleden een blog bij, waarin hij de onderzoeken van Sherlock uit de doeken deed. Helaas is hij hier mee gestopt.
• 

  Alice Morgan

  Ruth Wilson (1982) speelt de rol van wetenschapper Alice Morgen. Ze is daarnaast een hoogbegaafde psychopathische moordenaar. Ze vermoordt haar ouders en hond met voorbedachten rade en wel op een dusdanige wijze dat Luther haar schuld niet kan bewijzen en moet haar laten gaan. Maar daarmee is Luther niet van Alice af. Ze dringt zich vervolgens regelmatig aan hem op in zijn en professionele en privéleven. Ze hebben een haar/liefde relatie waarbij Luther regelmatig van haar diensten gebruik maakt om door de ogen van Alice met een criminele blik naar een moordzaak te kijken.

De series

• Elk seizoen bestaat uit 3 afleveringen en tussen het derde en vierde seizoen zat een speciale aflevering. Het eerste aflevering werd uitgezonden op 25 juli 2010 en het eerste seizoen staat vooral in het teken van de zoektocht naar Jim Moriarty. Met het tweede seizoen begint op 1 januari 2012 en daarna start elk seizoen op de eerste dag van het jaar. Het derde seizoen wordt in 2014 uitgezonden en wordt gevolgd door een speciale aflevering in 2015 welke zich afspeelt in de Victoriaanse tijd. In 2017 volgt het (vooralsnog) laatste seizoen.
  De reden dat er grote gaten zitten tussen de verschillende seizoenen heeft vooral te maken met de drukke agenda van Benedict Cumberbatch en Martin Freeman.
• Het aantal afleveringen verschilt sterk per seizoen. Het eerste seizoen bestaat uit 6 afleveringen. De eerste aflevering werd op 4 mei 2010 uitgezonden, ruim twee maanden voordat Sherlock begon. Het tweede (2011) en derde (2013) seizoen bestaan uit elk 3 afleveringen en het vierde en (vooralsnog) laatste seizoen (2015) kent maar 2 afleveringen.